Ayurveda & depressie

Somberheid, angst, gebrek aan motivatie, ongecontroleerd huilen, driftbuien, tergende frustratie, slapeloze nachten of zelfs destructieve gevoelens: het zijn allemaal voorbeelden van symptomen van depressie. Jezelf even depressief voelen is echter wel iets anders dan een depressie hebben. Depressie is een mentale ziekte, en minimaal 5% van de wereldbevolking heeft er last van en zelfs 11% in onze regionen. Deze mentale ziekte wint steeds meer aan terrein bij ons in het westen, maar ook in India kent men Avasada, de Sanskriet term voor depressie. De Ayurveda biedt ons een heel nieuw perspectief en inzicht. Zowel oorzaken als behandeling zijn anders dan hoe wij hebben geleerd hiernaar te kijken, wat je behandelaar zegt, of wat we misschien al kennen uit eerdere episodes bij onszelf.

 

 

Ik begin graag met wat helderheid scheppen wat ik precies bedoel met depressie, om te beginnen met wat de WHO erover zegt:

 

‘’Een aanhoudend verdriet, afwezigheid van interesse of plezier in belonende activiteiten die men daarvoor wel plezierig vond. Moeheid, slechte concentratie zijn veelvoorkomend.’’

 

De Ayurvedische benadering zou ik samenvatten tot:  

 

‘’Avasada (depressie) is een excess aan veel Tamas in de geest, wat kan ontstaan door o.a. een te lange tijd een abnormaal hoge Rajas, of langdurig excessief gebruik van tamas verhogende middelen, voeding of levensstijl.’’

 

Say what? Lees vooral verder, ik leg het je allemaal uit in normaal Nederlands. De oorzaken die ik in bovenstaande definitie opsom zal ik in deze blog toelichten. Maar ik begin met een aantal factoren waar ik hier niet verder op in zal gaan, maar die wel benoemd moeten worden als belangrijke oorzaken van depressie:

• Slaaptekort / slaapproblematiek
• Genetische aanleg
• Biologische oorzaken (een van nature disbalans in neurotransmitters)

In het westen kennen we ook vormen van depressie zoals post-natale of zwangerschapsdepressie, of seizoensdepressie. In de Ayurveda valt dit onder een hele andere categorie disbalans, en zal daarom in deze blog ook niet worden besproken.

 

 

Guna’s

 

Om te beginnen moet ik een kleine inleiding geven in de drie ‘’guna’s’’, de drie smaken, of soorten van de mind. Je kan eten in guna’s indelen, maar ook gedrag of mentale activiteit.

• Satva: licht, bezield, fris, schoon, helder, verbonden, inspiratie, zelfreflectie, puur
• Rajas: actie, streven, competitie, aanwakkerend, motivatie, agressie, jaloezie, onrust, onvermogen tot zelfreflectie
• Tamas: zwaar, inert, traag, slaap, donker, dood, ziek, incapabel, laveloos, onvermogen tot zelfreflectie, EN: DEPRESSIE

 

Rajas

 

Waar Tamas vooral ging over het ontstaan van depressie door wat je zelf besluit in je lichaam en geest te stoppen, gaat Rajas met name over een compleet andere oorzaak: een langdurig gebrek aan iets waar je juist geen controle over hebt. Dit is iets minder conventioneel t.o.v. de westerse kijk op het ontstaan van depressie, en biedt ook een mogelijke verklaring voor de grote kans op terugval.

 

Gecontroleerde Rajas is ok en zelfs nodig, maar als het te hoog wordt komt agressie, jaloezie en boosheid. Voor een deel heb je het zelf in de hand, door wat je in je lichaam stopt. Rajas verhogende voeding is bijvoorbeeld: ui, knoflook, hete pepers, vlees, pittige voeding, overmatig zout of zuur, pickles / augurken, witte suiker, thee (m.u.v. kruidenthee) en koffie. Je kan je wel voorstellen toch dat dergelijke producten je meer tot beweging brengen dan een processed hamburger bij een fastfood tent (Tamas) of een kopje kamillethee (Sattva)?

 

Iets dat Rajas nog meer verhoogt zijn bepaalde levensomstandigheden. Of eigenlijk het gebrek hieraan. Het lichaam is een prachtige zelfsturende machine, dus als het constateert dat het iets mist, dan word er ergens een proces in gang gezet om te verkrijgen wat het nodig heeft: Rajas. Maar wat nou als je na jarenlang knokken nog steeds niet krijgt waar je hart zo zielsveel naar verlangt? Je Rajas wordt met de dag krachtiger en krachtiger, tot je systeem/de machine oververhit raakt en je lichaam uit zelfbescherming de motor stil gooit (Tamas).

 

Even verder over dat gebrek, waar hebben we het dan over? Het kan gaan om de basale behoeften zoals de liefde van je ouders, een dak boven je hoofd, geborgenheid, aanraking, gezondheid, rechtvaardigheid, waardering, succes van (milieu/ mensenrechten/ dieren/ vrouwen- etc.) activisme, politiek asiel, etc. Maar het kan ook gaan over het vinden van passend werk, het verlangen naar een zogenaamd mooier lichaam, het krijgen van een kind, of zelfs zoiets materieels als de auto van je dromen. Wat het ook is maakt niet uit. 

 

De westerse behandeling op depressie zit vooral op het oplossen van de Tamas, dus mensen weer van de bank af te helpen, uit hun hoofd en depressieve konkelingen te halen, in beweging te krijgen en weer daadkracht en motivatie te voelen. Ofwel: die motor wordt weer aangezet! Maar wat nou als de oorzaak van waarom die motor/Rajas in de eerste plaats zo hard draaide nog steeds niet is opgelost? Je bent nog steeds niet zwanger, ziek of je mist nog steeds aanraking? Geheid dat je (on)bewust in oude patronen vervalt en weer depressief raakt.

 

Behandeling

 

Of iemand nou al in Tamas zit, of nog in excessief hoge Rajas verkeert, de behandeling vanuit de Ayurveda blijft hetzelfde: Rajas kalmeren en beheersbaar maken. We horen het steeds vaker, het gevoel dat mensen omschrijven als ‘’non-stop aanstaan’’. Vanuit medisch wetenschappelijk perspectief wordt dit uitgelegd als het lichaam die cortisol (stresshormoon) voor een dusdanig lange periode aanmaakt dat het een standaard productie wordt die zelfs als de oorzaak van stress/woede/boosheid (tijdelijk) weggaat nog steeds dezelfde hoeveelheid cortisol aanmaakt.

 

Het zou fantastisch zijn als je met een mantra, een kruidenmengsel, pranayama of yoga oefening je zielsverlangen opeens uit de lucht kan doen vallen. Ayurveda is krachtig, maar helaas kunnen we dat niet garanderen. We kunnen je wel helpen met bijvoorbeeld meditatie en oefeningen om meer te leven uit overvloed in plaats van uit gemis. Of bijvoorbeeld middels Ayurvedische psychotherapie (satva vijaja chikitsa – N.B. niet in mijn praktijk). Of andere vormen van therapie. Ook de conventionele therapieën (zoals psychotherapie, mindfulness, cognitieve gedragstherapie, etc.) zijn uitstekend. Je kan hier het beste voor naar je huisarts gaan, dan krijg je het waarschijnlijk nog vergoed ook.

 

Maar je zal sowieso hulp nodig hebben om je Rajas laag te houden, want zolang je psychotherapie nog niet is afgerond, of wanneer je therapie (zoals in de meeste gevallen) zich richt op je uit Tamas te krijgen, zal je terugvallen in Rajas. Dan komt de Ayurvedische kruidenleer en voedingsadviezen om de hoek kijken. Deze zijn per persoon verschillend, afhankelijk van iemands gezondheid en eventuele andere ziekten of medicatie gebruik, maar hebben allemaal gemeen dat ze Rajas verminderend zijn.

 

Voorbeelden (ga hier niet zelf mee experimenteren) zijn:

• Brahmi
• Ashwagandha
• Mukta Pishti
• Shankapushpi
• Shatavari
• Jatamansi
• Stribala

En er is ook erg veel winst te behalen in hoe je levensstijl is, in je type voeding, ontspanning of juist lichaamsbeweging. En dat is zeker van persoon tot persoon verschillend en vraagt om uitgebreid onderzoek en meting.

 

 

Voel jij je ook om de haverklap boos, verdrietig, agressief, een extreem gemis, of depressief en blijft het maar terugkomen en voelt het alsof je er niets meer aan kan doen? Neem vooral contact met me op. Wat ik in mijn praktijk aan behandeling biedt is een combinatie van mindfulness based cognitive therapy en dieet- leefstijl- voedings- en supplement/kruiden advies. Ik raad je wel altijd aan om ook psychologische hulp te zoeken, naast mijn begeleiding. Want als je (conventionele) therapie combineert met de Ayurvedische aanpak, heb je gegarandeerd de grootste kans op succes.